Gwamnan jihar Kaduna Malam Nasir El-Rufai da takwaransa na Anambra, Farfesa Charles Soludo, sun bukaci gwamnatin tarayya da ta kawo karshen tsarin tallafin man fetur da ya yi illa ga tattalin arzikin Najeriya.
Gwamnonin sun yi wannan kiran ne a ranar Talata a Abuja yayin wani taron tattaunawa a kan manufofin “Yadda Najeriya za ta iya Gina Tattalin Arzikin Bayan Man Fetur”.
Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya NAN ya ruwaito cewa taron ya kasance tare da Agora Policy, Nigerian Think Tank da Carnegie Endowment for International Peace.
Har ila yau, an gabatar da gabatar da wani littafi da aka buga kwanan nan mai suna “Tattalin Arziki a Najeriya: Siyasar Gina Tattalin Arziki Bayan Man Fetur” – wanda aka zaba a matsayin daya daga cikin Mafi kyawun Littattafai na 2022 na Financial Times.
Dokta Zainab Usman, babbar jami’a ce kuma Daraktar shirin Afirka a kungiyar Carnegie Endowment for International Peace da ke Washington, D.C ce ta rubuta littafin.
Da yake jawabi, El-Rufai ya jaddada bukatar kawo karshen tallafin da ake ba wa ‘Primium Motor Spirit’ (PMS) da aka fi sani da man fetur da kuma yin aiki tukuru wajen magance matsalolin maimakon jinkiri.
Ya tunatar da cewa a shekarar 2021, Majalisar Tattalin Arziki ta Kasa (NEC) ta ba kwamitin da ya jagoranci wani aiki don tsara tsarin yadda za a yi da albarkatun idan an cire tallafin ciki har da nawa za a tara.
Ya jera sassan shawarwarin nasa da suka hada da tsarin zuba jari a fannin tsaro, kariyar zamantakewa, ababen more rayuwa kan lafiya da ilimi da dai sauransu.
“Mun yi aiki da masana da Bankin Duniya kuma mun fitar da rahoto kan abin da za a yi da albarkatun wanda za a yi wa ‘yan Najeriya bayanin gaskiya.
“A shekarar 2021 kasafin kudin gwamnatin tarayya na kan tituna ya kai naira biliyan 200 kuma a shekarar 2021 muna shirin kashe naira tiriliyan 1.2 kan tallafin kuma mun ga hatsarin kuma na yi kira da a cire shi.
“Muna da tsari kuma majalisar tattalin arziki ta amince da a janye shi saboda muna da kyakkyawan tsari kan inda kudaden ya kamata su shiga wanda ya hada da gwamnatin tarayya, jihohi da kananan hukumomi don shiga tsakani.
“Har yanzu ana ci gaba da aiki kuma a halin yanzu muna duban Naira tiriliyan 6 wajen bayar da tallafin amma ku je ku duba kasafin kudin kasa kan samar da ababen more rayuwa a fannin lafiya da ilimi, hakan bai kai ga hakan ba kuma ba ta da ma’ana, don haka akwai bukatar mu kawo karshen tallafin. ” ya ba da shawara
Soludo a nasa bangaren ya kuma yi kira da a samar da shugabanci na kawo sauyi da ajanda ya kara da cewa sabon shirin ya samu damar sake sabon salo.
“Dole ne a fara ta hanyar tattara ƙungiyar tare da yin aiki nan da nan tare da gyare-gyaren hukumomi da tsarin gasa.
A cewarsa, zai zama wajibi idan muka fara gudanar da karatun na yau da kullun tare da yin amfani da darussa daga wadancan nazarce-nazarcen da suka yi aiki a baya ta hanyar yin su.
Gwamnan ya ce manufofi masu amfani don samun saurin ci gaba da dorewar ci gaban ci gaba da gyare-gyaren hukumomi da canji su ne mabuɗin.
Shi ma da yake nasa jawabin, tsohon gwamnan babban bankin Najeriya, Sanusi Lamido Sanusi, wanda ya kasance babban bako, ya jaddada bukatar shirya tunanin ‘yan Najeriya kan munanan shawarwarin da suka durkusar da kasar da kuma rufe wannan rami.
Sanusi ya ce domin a samu daidaito, ya kamata gwamnati mai zuwa ta sanya kwararrun jami’ai a kan mukaman da suka dace.
“Za a rantsar da gwamnati a ranar 29 ga Mayu kuma ina ganin sai mun fara bayyana abin da ake sa ran wannan gwamnatin.
“Me mu a matsayinmu na ’yan Najeriya, muka ware a matsayin wani ci-gaba da ke nuna muna kan hanyar da ta dace.
“Muna kuma bukatar gwamnati da ta fahimci zurfin rikice-rikicen da muke ciki. Dukkanmu muna da alhakin isar da tasirin manufofin da muke ba da shawarar.
“Muna bukatar komawa cikin wannan yanayin inda ‘yan siyasa ke mutunta ‘yancin kai, mutunci da cin gashin kansu na wadannan cibiyoyi da kuma inda dokar ta kafa su don gudanar da ayyuka,” in ji shi.
Da yake magana, Aigboje Aig-Imoukhuede, Co-founder, Aig-Imoukhuede Foundation kuma shugaban, Coronation Capital, ya bayyana cewa tallafin man ba a kan tunani ba ne kawai siyasa.
A cewarsa, tace danyen mai da samar da tace mai a Najeriya, hakika zai rage farashin man fetur.
Ya kuma yi bayanin cewa yin la’akari da kasafin kudi, sake fasalin basussuka da kuma zuba jari mai yawa na masu zaman kansu ya kamata gwamnati mai zuwa ta yi la’akari da shi don bunkasar tattalin arziki.
Mahalarta taron, wadanda suka koka kan cire tallafin man fetur, sun yi kira da a yi amfani da albarkatun yadda ya kamata bayan cire shi a wani sabon salo. (NAN)
