A wani Zaman majalisar dattijai ta Nageriya da ta yi na tsawatarwa mai tsanani ga duk wanda aka samu da muggan makamai ya zo a dai-dai lokacin da ake kara samun tabarbarewar tsaro a kasar. Shugaban Majalisar Dattawa Ahmad Lawan ya ba da wannan umarni ne a cikin gudummawar da ya bayar ga muhawara kan wani kudiri mai taken: “Dokar bindigogi CAP F28 LFN 2004 na (Kwaskwarimar) Bill, 2021” wanda Sanata Uba Sani (Kaduna ta Tsakiya) ya dauki nauyin gabatarwa. Lawan ya ce za a iya inganta yanayin tsaro a kasar idan aka dakile yaduwar makamai ba bisa ka’ida ba.
Sanata Sani ya fada tun farko cewa manufar yin kwaskwarimar ita ce ta dakile yaduwar makamai ba bisa ka’ida ba da kuma magance wasu matsalolin tsaro da ke addabar Najeriya a halin yanzu. Ya tuno da rahoton baya-bayan nan na cibiyar zaman lafiya da kwance ɗamarar yaƙi a Afirka (UNREC) wanda ya nuna cewa ƙaruwar ƙananan makamai (SALW) a Najeriya ya kai wani mummunan matsayi a yanzu
Sanatan ya kuma bayyana abubuwan da manazarta suka gabatar wadanda suka kiyasta cewa daga cikin makamai miliyan 500 da ka iya yawo a Afirka ta Yamma, za a iya samun miliyan 350, wanda ke wakiltar kashi 70 na irin wadannan makamai a Najeriya.
Manufar kudurin dokar ita ce sanya hukunci mai tsauri kan laifuka a karkashin dokar don zama abin hanawa da karfafa kokarin da ake yi a yanzu, wanda aka tsara shi don magance muggan makamai cikin kasar da kuma mallakar mutane. Haka kuma za ta kafa wani gagarumin kuma hadadden kwance damara da lalata makaman ga Najeriya ta hanyar Ofishin Mai Ba da Shawara Kan Harkokin Tsaro don tabbatar da cewa haramtattun bindigogin da aka kwace ba su sake shiga cikin al’umma ba Inji sanatan.
Tana da niyyar samar da dabaru masu inganci, hadewa da kuma ci gaba don samar da hanyoyin shawo kan matsalolin da ke karfafa yaduwar makamai da kuma toshe hanyoyin da ake samun haramtattun bindigogi; sannan kuma a dauki kwararan matakai don dakatar da samun sauki da kuma sake yaduwar haramtattun makamai a cikin al’ummomin mu.
Kudurin dokar ya zo ne a daidai lokacin da ake fama da karuwar rashin tsaro wanda ke zama babbar barazana ga zaman lafiya da tsaron kasar. Akwai lokutan rikice-rikice a yankuna da yawa na kasar, wadanda suka bayyana a cikin tashin hankali a Arewa maso Gabas, ‘yan fashi a Arewa maso Yamma, rikicin manoma da makiyaya a Arewa ta Tsakiya, satar mutane, tayar da kayar baya da sauran laifukan ta’addanci a Kudu maso Gabas, Kudu maso Kudu da Kudu maso Yamma.
Na baya-bayan nan a jerin manyan laifuka shine sace fiye da dalibai 200 na Makarantar Kimiyya ta Gwamnati, Kagara, ta jihar Neja da wasu ‘yan bindiga suka yi. Wannan ya faru ne jim kadan bayan an sace yawancin daliban Makarantar Kimiyya ta Gwamnati, Kankara, Jihar Katsina. A karshen shekarar da ta gabata, wasu ‘yan ta’adda sun kashe sama da manoman shinkafa 70 a wani yankin da ke cikin jihar ta Borno.
Masana sun gano yaduwar kananan makamai da alburusai a matsayin abubuwan da ke haifar da karuwar tashin hankali a kasar. Wannan shi ne gabatar da wata babbar kungiyar masu ba da shawara kan harkokin siyasa, SBM Intelligence, a cikin rahotonta na Oktoba 2020.
A sakamakon binciken na SBM, yawan kananan makamai da ke yaduwa a Najeriya, a hannun farar hula wadanda ba Gwamnati ba‘ an kiyasta ya kai 6,145,000, yayin da rundunonin sojoji da jami’an tsaro suka hada bindigogi 586,600. Rahoton wanda aka yi wa lakabi da “Kananan Makamai, Matsanancin Laifi da Hijira a Najeriya,” ya bayar da hujjar cewa yaduwar makamai ya ba da damar karuwar kungiyoyi masu dauke da makamai sannan kuma ya haifar da kaurar da ‘yan Najeriya da dama daga mazaunansu. Ci gaban, babu shakka, yana da tasiri mai ƙarfi ga tsaron cikin gida na ƙasa.
Lokaci ya yi da Majalisar Dattawa ta kawo kudirin doka don duba yaduwar makamai. Mallakar haramtattun makamai ya sabawa tanadin Fasali na F.28 LFN 2004 na dokar bindigogi. Gwamnati ya kamata ita kaɗai ke da ikon mallakar kayan da ka iya kawo tashin hankali.
Makamai a hannun da bai dace ba na sa rayuwa Cikin rashin aminci ga kowa. Laifi ne Wajibi ne a kamo wadanda aka samu da karya doka.
Wasu daga cikin haramtattun makamai suna shigowa ta kan iyakokinmu wadanda aka sanya sama da 1,000. Yakamata Gwamnati ta kara yawan jami’an tsaron kan iyakoki. yayin da jami’an karfafa gwiwa su yi aikinsu. A Bari ‘yan sanda da sauran jami’an tsaro su lalata haramtattun makamai a cikin kasar tare da kiran cikakken nauyin doka kan wadanda ke karya dokokin. Inji Sanata Uba Sani kaduna.
