Gwamnatin Najeriya ta ce za ta kara harajin da ake sakawa taba sigari daga kashi 30 zuwa 50 cikin 100 a halin yanzu domin a samu daidaiton tsarin hukumar lafiya ta duniya WHO tare da dakile shan taba a kasar.
Dokta Mangai Malau, shugaban sashin hana shan taba sigari, sashin cututtukan da ba sa yaduwa, ma’aikatar lafiya ta tarayyar Najeriya ne ya bayyana hakan a ranar Talata.
Malau ya yi magana ne a taron masu ba da shawara kan kasafin kudin taba sigari na kasa da aka yi a Abuja inda ya gabatar da kasida mai taken “Bayyana Kudin Tallafin Taba Sigari a Najeriya: Me Ya Sa ake Kula da Kasafin Kasafin Kudi da Tallafawa Taba?
Ya yi nuni da cewa, dole ne a samar da kudaden da za a magance tabar sigari musamman daga haraji sannan kuma akwai bukatar masu ruwa da tsaki su yi amfani da matakan haraji daidai da yadda za su magance matsalolin da suka shafi tabar sigari a kasar.
“A yadda ya kamata wajen sarrafa taba da sigari a Najeriya, samar da kudade muhimmin bangare ne. Yarjejeniyar Tsarin Tsarin Tattalin Arziki na WHO kan Haƙƙin Sigari (WHO FCTC) ta fahimci hakan kuma ta fito fili a cikin Mataki na 26.
“Ta bayyana cewa kungiyoyi za su ba da tallafin kudi dangane da ayyukanta na kasa da aka yi niyya don cimma manufar Yarjejeniyar, daidai da tsare-tsarenta, abubuwan da ta sa gaba da kuma shirye-shiryenta na kasa.
“Har ila yau, yana da mahimmanci a bayyana cewa tallafin babban tanadi ne na dokar hana shan taba sigari (NTC).
“Sashe na takwas na dokar, ya tanadi Asusun Kula da Taba Sigari, wanda za a yi amfani da shi don tallafawa shirye-shiryen ayyukan sarrafa taba,” in ji Malau.
A cewarsa, taron na da muhimmanci domin za a nemi a samar da ingantacciyar kudade don magance shan sigari, domin Najeriya ta cimma muradun hukumar WHO FCTC da kuma dokar NTC.
Ya ce, “Yin shan taba da shan taba da shan taba sigari ne kan gaba wajen haifar da mace-mace, cututtuka, nakasa da talauci a duniya.
“Shi ne babban abin haɗari ga cututtuka marasa yaduwa kamar hauhawar jini, bugun jini, ciwon daji, ciwon sukari da cututtukan huhu.
A cewarsa, WHO ta ce: “Taba tana haifar da mutuwar mutane sama da miliyan takwas a duk shekara a duniya, inda sama da miliyan bakwai ke mutuwa sakamakon shan taba kai tsaye.
“Kuma kimanin miliyan 1.2 sakamakon wadanda ba sa shan taba suna fuskantar shan taba.
Ya ce hayakin taba yana dauke da sinadarai sama da 7,000, wadanda daruruwan guba ne kuma kusan 70 ne aka san suna haddasa cutar daji.
“Har ila yau, babu wani amintaccen matakin fallasa hayakin taba kuma ko da ɗan ɗan gajeren lokaci na iya yin illa ga lafiyar mutum.
“Damuwa da barazanar taba, Najeriya ta sanya hannu kuma ta amince da hukumar ta WHO FCTC, a 2004 da 2005 bi da bi. A shekarar 2015, an kafa dokar hana shan taba sigari (NTC) kuma an zartar da ka’idojinta a shekarar 2019,” inji shi.
A nasa jawabin, Shugaban Hukumar Hana Tabar Sigari ta Najeriya (NTCA), Mista Akinbode Oluwafemi, ya jaddada bukatar kungiyoyin farar hula (CSOs) su ba da shawarar kara kasafin kasafin kudin domin dakile tabar sigari a kasar.
Oluwafemi ya bukaci kungiyoyin CSO da su fara bayar da shawarwari kan kasafin kudi a watan Yuli lokacin da ma’aikatu, sassan gwamnati da hukumomin gwamnati za su fara gabatar da kasafin kudin 2024 da tsaro.
A cewarsa, yana da muhimmanci kuma kungiyoyin CSO su kulla kawance yayin gudanar da shawarwarin.
(NAN)
