Shugaban rikon kwarya na kungiyar kawancen kan tsira da rayukan COVID-19 da Beyond, Mista Femi Falana (SAN), ya ce talauci na saurin kisa fiye da COVID-19.
Don haka, ya bayyana cewa yayin da gwamnati ke shirin sayen alluran rigakafin cutar, dole ne ta sanya hannun jari a kan abubuwan da za su rage talauci da magance yaduwar wasu cututtuka.
Babban lauyan ya fadi haka ne a wani gidan yanar gizo a ranar Laraba mai taken, ‘Amsar ‘Yan Kasa ga COVID-19 Wave Na Biyu da kuma Yankin Kiwon Lafiya a Najeriya’.
Yawancin matalauta suna fama da babbar masifa ta kiwon lafiya. A 2018 Hukumar Lafiya ta Duniya ta kiyasta cewa ana samun mace-mace 20,000 a kowane mako a Najeriya wanda za a iya kaucewa idan an samar da kulawar kiwon lafiya da ake bukata.
Falana ya ce “Wannan kwatankwacin na biyu ne na annobar ta COVID-19 wacce ta kai kasa da mutuwar mutum 50 a mako.”
Shugaban ASCAB din ya bayyana cewa dalilin babban saka hannun jari a cikin amsar COVID-19 shi ne, cutar na kuma shafar masu hannu da shuni.
Ya lura cewa cututtukan da galibi suka fi shafar matalauta da wuya su samu isassun kudade haka
“Masu hannu da shuni da masu iko ba sa iya sayen hanyar su daga hatsarin COVID-19, don haka suna sanya dokar kulle kan mafiya yawa don kare kansu, amma ba za su wadatar da lafiyar jama’a yadda ya kamata ba.
A sakamakon haka, ma’aikatan kiwon lafiya da likitoci suna ganin ciwo da wahala sakamakon rashin isassun kudade yasa suna fuskantar hadari musamman daga likitocin COVID-19 – Wanda yanzu mutun 20 sun mutu a cikin mako guda – tunda ba a ba su isassun kayan kariya na mutum ba, ”in ji Falana.
Shugaban ASCAB din ya lura cewa kasafin kudin tarayya na 2021 na lafiya bai wuce N547bn ba wanda ya kasance kaso 4.2 cikin 100 na dukkan kasafin kudin.
Ya ce wannan ya yi nisa da kaso 15 cikin 100 wanda Najeriya ta yi alkawarin bayarwa yayin rattaba hannu kan yarjejeniyar ta 2001 a Abuja.
Falana ya lura da cewa cututtuka kamar tarin fuka, gudawa, zazzabin cizon sauro da sauran cututtuka sun fi shafar talakawa saboda haka rashin saka hannun jari a rigakafi da magani.
“Matalauta a Najeriya na dauke da kusan kwata na yawan mace-macen a duniya. Wadannan mace-macen za a ragu sosai idan mutane da yawa suka kwana a karkashin gidan sauro, suka yi gwajin maleriya lokacin da suke tunanin suna da zazzabin cizon sauro sannan kuma aka ba su magani cikin sauri. Matalauta ba za su iya yin wannan ba, amma masu hannu da shuni na iyawa, don haka da wuya malaria ke damunsu.
“An kiyasta cewa ana iya rage mace-mace daga tarin fuka da kashi 90 cikin 100 nan da shekara ta 2030 ta hanyar ƙaruwar bincike, ƙarfafa samar da kiwon lafiya a matakin farko da kuma kula da marasa lafiya da yawa. Wannan zai kashewa gwamnati kusan N80bn shekara ko kuma kusan kashi biyar na kasafin kudinta na shekara. Don haka sake tarin fuka cuta ce ta talakawa wanda attajirai ba su damu ba, ”inji shi.
