Tabarbarewar farashin man fetur ya samo asali ne sakamakon farashin danyen mai da ya ninka sau uku a cikin makonni takwas da suka gabata, sakamakon raguwar kayan da ake fitarwa na son rai da manyan kasashe masu karfi Saudiyya da Rasha ke yi.
Wannan raguwar samar da man, wanda aka tsawaita har zuwa watan Satumba, na kara tsaurara matakan samar da mai a duniya. Danyen mai na Brent ya kai kololuwa, inda yakai dala 86.64, mafi girma tun tsakiyar watan Afrilu, kuma farashin mai na duniya ya tashi kusan kashi 2% na mako, biyo bayan samun riba mai tsoka da kashi 14% a watan Yuli.
Kasar Saudiyya, wacce ke matsayi na biyu a yawan arzikin man fetur, ta samu nasarar dabarunta na rage hakowa, inda ta bayyana shirin rage wasu ganga miliyan a kowace rana daga watan Satumba, kwatankwacin ayyukan da suka yi a watan Yuli.
Masarautar ta kuma rage yawan man da take fitarwa da miliyan 1 a pd don tallafawa hauhawar farashin mai.
Wadannan matakan sun yi daidai da shirinsu na 2030 na hangen nesa na bunkasa tattalin arziki, rage dogaro da man fetur, da samar da ayyukan yi.
Rasha wadda ita ce kasa ta uku wajen samar da mai, ta ba da gudunmawa wajen hauhawar farashin mai ta hanyar rage yawan man da ake hakowa a watan Agusta. Manazarta na hasashen karin farashin mai saboda karuwar bukatar mai a watanni masu zuwa.
Sai dai kuma kalubalen man fetur a Najeriya ya kara ta’azzara ne sakamakon tsaikon da ake samu a matatar man Dangote da kuma matatun mai na gwamnati da ba sa aiki, lamarin da ya tilasta wa kasar ta dogara ga shigo da kayayyaki masu tsada duk da kasancewarta babbar mai samar da iskar gas a Afirka.
Tun bayan kawo karshen tallafin man fetur a ranar 29 ga watan Mayu, yawan man da Najeriya ke amfani da shi ya ragu matuka. Ana shigo da mai na wata-wata a Afirka ta Yamma ya karu da kashi 56% a kashi na biyu na shekarar 2023.
Bugu da kari, hukumar kula da harkokin man fetur ta Najeriya Midstream da Downstream ta ce an samu raguwar yawan man fetur a kullum, inda yanzu ya kai lita miliyan 46.38, idan aka kwatanta da lita miliyan 65 a baya a kowace rana kafin cire tallafin.
Kamfanin man fetur na Najeriya (NNPCL) ya danganta tashin farashin man fetur a gidajen mai da “yanayin kasuwa,” wanda ke nuna tasirin da aka samu wajen dakile ayyukan mai. Shugaban Rukunin NNPC, Mele Kyari, ya jaddada cewa haqiqanin kasuwa na iya haifar da sauyin farashin mai.
Sai dai abin takaicin shi ne, tsarin tallafin, inda Najeriya ke cinikin danyen man fetur da ake samun tallafin man fetur a cikin gida, ya haifar da hasarar kudaden shiga mai yawa, da tabarbarewar musayar kudaden waje, da kuma karuwar basussuka.
Farashin man fetur a Najeriya na iya hauhawa sama da Naira 700 a kowace lita a watan Satumba, sakamakon yadda kasuwannin mai na duniya ke tafiya da kuma abubuwan cikin gida, duk da raguwar yawan man fetur bayan cire tallafin.
Dogaro da al’ummar kasar kan shigo da kayayyaki masu tsada da kuma karancin matatun mai na kara ta’azzara lamarin, yana mai kira da a samar da mafita mai dorewa don tunkarar kalubalen farashin man fetur.
